Çevre aktivisti olmak her zaman zordu. Çünkü genelde birkaç insanın bireysel çabalarının karşısında çok güçlü devletler veya fabrikatörler yer alıyor. Global Witness adlı bağımsız bir kuruluş, 2012 yılından beri öldürülen çevre aktivistleri hakkında istatistik tutuyor. Global Witness’ın raporuna göre 2020 yılında 227 çevre aktivisti hayatını kaybetmiş.
Çevre Aktivistleri Neden Öldürülüyor?
Bu soruya verilebilecek en iyi yanıt, çevre aktivistlerinin dünyada olup biten haksızlıklara karşı düzenin tekerine çomak sokması olabilir. Çünkü çevreye verdikleri zarara rağmen rant peşinde koşarak paralarını katlamak isteyen kötü niyetli insanlar, yaptıklarının halk tarafından duyulmasını istemiyor.
Çevre aktivistlerinin en önemli görevlerinden biri de halkı bilinçlendirmeleri. Halk tepkisinden korkan büyük şirketler, çevre aktivistlerini yıldırmak için türlü türlü yollara başvuruyor. Öldürülen çevre aktivistleri konusunda genellikle Kolombiya, Meksika ve Filipinler gibi adalet kurumlarının yeterince iyi işlemediği, mafya ve terör gruplarının güçlü olduğu üçüncü dünya ülkeleri öne çıkıyor.
Fikile Ntshangase’nin Mücadelesi
Fotoğraf: Human Rights Defenders
Güney Afrika’daki bir maden ocağının yakınında yaşayan Fikile Ntshangase, çevresindeki hastalıkların artması ve madenlerde çalışmak zorunda kalan işçilerin zorlu çalışma şartları nedeniyle çevre aktivisti olarak görev yapmaya başladı. Maden ocaklarında sıkça kullanılan bir yöntem olan patlamaların çevrede yaşayan binalara zarar verdiği konusunda şüpheler vardı. Ayrıca madenden gelen kömür tozunun bölge halkının ciğerlerine yapışarak onları hasta ettiğine dair iddialar bulunuyordu.
Fikile Ntshangase, doğup büyüdüğü toprakların bir bir maden ocağı tarafından kirletilmesi, halkının hastalıktan kırılmasına karşı büyük bir cesaret göstererek maden ocağına karşı kamuoyu topladı. Büyük bir şirkete açtığı savaşı gören insanlar, onun deli olduğunu düşünmeye başladı. Fakat içlerindeki en aklı başında olanlardan biriydi. Yerel halk nazarında gerekli saygıyı toplayan ve insanlara haklarını öğreten cesur kadın, çok geçmeden şirketin radarına girdi.
Maden ocağının karşısında yıllar boyu süren savaş sonrası Fikile Ntshangase, şüpheli bir şekilde öldürüldü. Torunuyla beraber evinde otururken üç silahlı kişinin saldırısına uğrayarak olay yerinde can verdi.
Kızının verdiği demeçlere göre annesinin öldürülmesinin arkasında maden ocağını işleten Petmin adlı şirketin parmağı vardı. Bugün dahi devam eden cinayet soruşturmasında hala bir tutuklama yapılmadı. Cinayetin ardından şüpheleri üstüne çeken Petmin şirketi ise bağımsız kuruluşlar tarafından yapılan incelemeler sonucu evlerdeki çatlakların patlamalar ile ilgili olmadığını iddia etti. Evlerdeki zararın suçunu ise yine yerel halkın üstüne atarak kötü malzeme kullanımına bağladı.
Öldürülen çevre aktivistinin kızı olan Malungelo Xhakaza, tüm baskı ve yıldırmalara karşı dik durarak annesinin yolundan gideceğini belirtti. İnsanlara annesinin yaşantısını anlatarak “Fikile, sizin hayatlarınız için can verdi. O, doğruların ortaya çıkması için büyük bir mücadele başlattı. Bugün de mücadelesi hala yaşamaya devam ediyor” dedi.
Berta Isabel Cácares
Fotoğraf: Wikimedia Commons
Ödüllü çevre aktivisti olan Berta Isabel, Honduras’ın yerlilerinden olan Lencalar’ın kutsal saydığı Gualcarque Nehri’ne yapılacak olan baraj projesine karşı yürüttüğü kampanya ile ünlenmişti. Onun bu mücadelesi, çoğu çevre hakları topluluğunun dikkatini çekti ve en prestijli çevreci ödüllerinden biri olan Goldman Çevre Ödülü’nü kazanmasını sağladı.
2009 yılında yaşanan darbe sonrası Honduras, çevre düşmanı büyük projeler ile doldu taştı. Ülke topraklarının neredeyse %30’unda madenler açıldı. Yaşadıkları toprakları kurtarmak isteyen Honduras halkı, mega projelere karşı savaş açtı. Bölgedeki çevre aktivistleri içinde en önde gelenlerden biri olan Berta Isabel, evine giren saldırganlar tarafından vurularak öldürüldü. 2016 yanından bu yana Berta’nın ölümü, Honduras’ta bir sembol haline geldi. Cinayet şüphelisi olarak görülen, içlerinde askeri yetkililerin de bulunduğu yedi kişi cezaya çarptırıldı. Bu durum çevre aktivistleri için bir başarı sayılabilir. Çünkü çevre aktivisti ölümlerinin yalnızca %10’unda zanlılar yakalanıyor.
Kapak Fotoğrafı: pri.org
