2006 Dünya Kupası finalinde Zidane’ın Materazzi’ye attığı kafa futbolcunun jübilesinin görkemini sonsuza kadar gölgeledi. Yıllarca sahada büyüleyici bir zarafet sergileyen bir futbolcunun son sahnesi, öfkeye teslim olmuş bir hareketle hafızalara kazındı.
Bu sadece kişisel bir patlama değildi; güç zehirlenmesinin nasıl şiddete dönüştüğünün sembolüydü.
Hakkı Alkan ve Samet Jankovic arasındaki tartışmayı izlerken bu sahne aklıma geldi. “Ben bu şirketin kurucusuyum” diyerek kendini konumlandıran Hakkı Alkan, belki farkında olmadan, gücün yarattığı zehirlenmeye teslim oluyordu. Oysa kurucu olmak, soğukkanlılık, adalet ve profesyonellik gerektirir.
Kapitalist Büyümenin Gölgeleri: Mobbing ve Sosyal Güvensizlik
Samet Jankovic’in mobbing ve maaş konularındaki açıklamaları ise işin başka bir yüzünü ortaya koyuyor.
Kapitalist sistemde hızlı büyüyen patron şirketlerinde çoğu zaman çalışma ortamları profesyonel standartlardan uzaklaşır. Bu ortamda çalışanlar:
Sözlü ve fiziksel mobbinge maruz kalabilirler; çalışanlar herhangi bir hakareti sindirmek zorunda bırakılabilir.
Şiddetin normalleşmesi, “güç zehirlenmesi” yaşayabilen bir yöneticinin ya da patronun gölgesinde olağan hale gelir.
Sessiz kalmanın zorunluluğu, sosyal güvensizlik nedeniyle meslektaşların müdahale etmemesiyle pekişir; tıpkı töre, statü ya da korkunun etkisinde kurulan “biat kültürü” gibi.Bir çalışan sürekli baskıya maruz kaldığında, doğal refleksi kendi onurunu korumaktır; bazen bunun yolu işten ayrılmaktan geçer. Ben de geçmişte benzer durumlarla karşılaştım ve kendi yolumu çizmek için iş değiştirmek zorunda kaldım. Herkesin, özellikle yetenekli insanların, kendi değerini koruyacak alternatifleri mutlaka vardır.
Peki, Çalışan Güç Zehirlenmesi ve Mobbing Karşısında Ne Yapabilir?
Mobbing çoğu zaman mağduru yalnız hissettirse de hukuki ve kurumsal yollar mevcuttur. Sessizlik, mobbingi besleyen en büyük faktördür. Peki, güç zehirlenmesi ve mobbing ile ilgili neler yapılabilir?
Delil Toplamak
- E-postalar, mesajlar, toplantı notları ve tanık beyanları saklanmalıdır.
İç Mekanizmaları Kullanmak
- İnsan Kaynakları’na resmi şikâyet, işyerinde etik hat veya danışma birimleri devreye sokulabilir.
Resmî Başvurular
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi (ALO 170)
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na dilekçe
- İş Mahkemeleri (Yargıtay mobbingi tazminat sebebi olarak kabul ediyor)
Destek Kuruluşları ve STK’lar
- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK)
- Mobbing ile Mücadele Derneği (Mobbingder)
- Uluslararası düzeyde ILO ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Psikolojik Destek
- Profesyonel destek almak, süreci yalnız taşımamayı sağlar.
Ez Cümle;
Şirketin adı ne kadar parlasın, imkanları ne kadar cazip olursa olsun, merkezinde tek kişinin olduğu yapılar çalışanı yorar. Denetlenmeyen güç zehir üretir; mobbing karşısında susmak bu zehri yayar. Hak aramak, hem kendi onurumuzu hem de toplumsal iyileşmeyi korur.
Güç kontrol edilmezse mutlaka zehir üretir diyor ve reklam dünyasından bir sloganla bitiriyorum:
“Kontrolsüz güç, güç değildir.”
