PlumeMag’in sürdürülebilir yaşam sohbetleri serisinde bu kez “Next Economies” konferansının kurucularından, ekolojik dönüşüm öncüsü Uygar Özesmi ile birlikteyiz. Değişen ekonomik modeller, etik ilkeler ve gelecek vizyonları üzerine konuştuk.
PlumeMag: Uygar Hoca, yeniden birlikteyiz. Öncelikle hoş geldiniz.
Uygar Özesmi: Hoş bulduk, çok teşekkür ederim.
Geçen yıl IPEC (International Prosumer Economy Conference) olarak tanıdığımız konferans bu yıl “Next Economies” adıyla devam ediyor. İsim değişikliği ardındaki yaklaşımı sizden dinleyebilir miyiz?
U.Ö.: Elbette. Geçtiğimiz yıl “Türetim Ekonomisi Konferansı” olarak başladık çünkü Türkiye’den doğan ve doğayla uyumlu bir yaşamı odağına alan bu hareketin dünyaya anlatılması gerekiyordu. Fakat fark ettik ki yalnız değiliz. Dünya çapında esernik ekonomi, kooperatif ekonomisi, küçülme ekonomisi gibi alternatif ekonomik modeller üzerine düşünen, çalışan çok fazla insan ve topluluk var. Bu çeşitliliği ve çoğulluğu kucaklamak için artık tekil bir ekonomi değil, “gelecek ekonomileri” demeyi tercih ettik. “Next Economies” bu nedenle doğdu.
Geleceğin ekonomileri dediğimizde neleri kapsıyoruz?
U.Ö.: Yeni ekonomiler, kar maksimizasyonuna değil, toplumsal faydaya, doğayla uyuma ve etik değerlere odaklanıyor. Kooperatiflerden küçülme ekonomisine, sosyal dayanışma modellerinden esernik ekonomiye kadar birçok farklı model var. Önemli olan şu: Bu modeller, sürdürülebilir yaşam kapsamında insanın doğayla ve toplumla uyum içinde yaşayabileceği bir ekonomik düzenin mümkün olduğunu gösteriyor.
Venedik’te Jeff Bezos’un yaptığı ihtişamlı düğün gibi olaylar, eşitsizlikleri nasıl görünür kılıyor?
U.Ö.: Ne yazık ki dünyada derin bir eşitsizlik var. Yüzde 1’lik kesim, dünya servetinin yüzde 49’una sahip. Yüzde 10 ise yüzde 83’ünü kontrol ediyor. Bu inanılmaz bir adaletsizlik. Aynı zamanda doğa da ciddi bir krizde. Türler hızla yok oluyor, iklim değişikliği derinleşiyor, savaşlar gündemden düşmüyor. Tüm bu krizler bize tek bir şey söylüyor: Bu düzen sürdürülemez.
Ama işte tam da bu noktada değişim mümkün. Krizler, değişimin tetikleyicisidir. Çincede “kriz” ve “fırsat” aynı karakterle yazılır. Şu anda bir “krizat” anındayız: Krizlerin doğurduğu fırsatlar dönemindeyiz.
Umut etmek önemli ama yeterli mi?
U.Ö.: Umut bazen fazla romantize ediliyor. Önemli olan doğru olanı yapmak. İç vicdanınla hareket etmek. Umut, sonuçtur. Işığımız, vicdanımız olmalı. Biz Next Economies çatısı altında vicdanlı insanlar olarak bir araya geliyoruz. Ekonomi bir sistemdir; onu dönüştürmeden diğer sistemleri dönüştüremeyiz.
Etik dönüşümün temel ilkeleri neler?
U.Ö.: Üç temel prensibimiz var:
- Kar maksimizasyonuna karşıyız. Bunun yerine, “kar optimizasyonu” diyoruz. Yani bir birey ya da kurum, varlığını sürdürecek kadar değer üretsin ama bunu toplumla ve doğayla paylaşsın.
- Sonsuz büyüme anlayışına karşıyız. Kaynaklar sınırlı. Büyüme yerine, doğayla uyumlu, dengeli bir varoluş öneriyoruz.
- Etik temelli hareket etmek. Sana yapılmasını istemediğini başkasına yapma. Toplumsal bir canlı olduğunun farkında olarak yaşa.
İnsan, çıkarlarını maksimize eden “homo economicus” değildir. İnsan, duyguları olan, vicdanla hareket eden, iyilik peşinde koşan bir varlıktır. Biz bu doğaya uygun bir ekonomi hayal ediyoruz.
Bu yılki Next Economies zirvesinde bizi neler bekliyor?
U.Ö.: Bu yıl 12-13-14 Eylül’de Kadir Has Üniversitesi’nde olağanüstü bir konferans düzenliyoruz. Ana konuşmacılarımız arasında dünyanın önde gelen kurumlarının temsilcileri var:
- Catherine Trebek: Esernik Ekonomisi Birliği kurucularından, Club of Rome üyesi.
- Amitabh Behar: Oxfam International Genel Direktörü.
- Mads Flarup Christensen: Greenpeace International Genel Direktörü.
- Ashish Kothari: Global Tapestry of Alternatives kurucusu.
- Simel Esim: ILO’nun Kooperatifler ve Dayanışma Ekonomisi biriminin başkanı.
Bunun yanında Türkiye’den ve dünyadan yüzlerce katılımcı, etki odaklı kurumlar, sosyal girişimciler, akademisyenler, aktivistler ve gençler bir araya gelecek. Eğitimden gıdaya, yeni medyadan enerjinin dönüşümüne kadar her alanda oturumlar düzenlenecek.
Etki sponsorluklarından da bahsetmek ister misiniz?
U.Ö.: Elbette. Next Economies konferansı tamamen gönüllülükle gerçekleşiyor. Organizasyonun bütçesi küçük ama etkisi büyük. Bu nedenle sürdürülebilir yaşam için sürdürülebilir üretim yapan, etik ticaret anlayışına sahip tüm kişi ve kurumları yanımızda görmek istiyoruz. Silah, savaş, zehirli kimyasallar gibi insanlık dışı sektörlerden gelen destekleri kabul etmiyoruz. Ama dünyaya zarar vermeyen üreticileri, kooperatifleri, etki odaklı girişimleri davet ediyoruz. Gelin, geleceği birlikte kuralım.
Son olarak okuyucularımıza ne söylemek istersiniz?
U.Ö.: Karanlık çok büyük olabilir ama bizler gibi bu dönüşümü hayal eden, inanan, “çılgın” denilecek kadar cesur insanların enerjisiyle ışık yayabiliriz. Değişim biziz. Ve o değişim burada, İstanbul’da, Next Economies’te başlıyor.
PlumeMag olarak bu umut dolu, vicdan temelli ekonomik dönüşümün bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz. Siz de 12-14 Eylül tarihleri arasında Kadir Has Üniversitesi’nde gerçekleşecek bu benzersiz konferansa katılmak, detayları öğrenmek ya da destek vermek isterseniz nexteconomies.net adresini ziyaret edebilirsiniz.
