Güncelleme Tarihi: 18 Ağustos 2023
Bir medeniyetin; dili olmadan var olamayacağını, kültürün ancak dilin yüce enerjisiyle taşınabileceğini gayet iyi bilen atalarımız, toplum hayatımızın ilk safhalarından beri dille ilgili birtakım çalışmalar yapmışlardır. Dilimizin ve kültürümüzün en yaşlı bilgileri olan sözlükler, varlıklarıyla kültür hayatımızı renklendirmiş ve gün geçtikçe çeşitlenmiştir. Bugünün getirdikleriyle sözlük, içinde belli kelimelerin açıklamasını bulunduran yazılı bir kaynak olmaktan çıkmış ve modern bir çizgide, günlük hayat içindeki disiplinlerin bir araya gelip, birleşmesiyle kendisine yeni bir alt alan oluşturmuştur.
Öyleyse Sözlük Günü olarak kutladığımız 16 Eylül günü için bu yıl bir farklılık yapalım ve bazıları kurguyla bütünleşmiş bu modern beş sözlüğe göz atalım.
Takımda Yeni Bir Oyuncu: Uygarlığı Değiştiren 100 Kedi
Ansiklopedik sözlüklerden kediler sözlüğüne değişen bir medeniyet dairesi… Evet yanlış duymadınız, işte karşınızda “kediler sözlüğü”. Dünya tarihinin önemli olaylarına şahitlik eden ve hatta bu olayların gelişim ve değişimlerine müdahale eden birileri var: Kediler.
Bu sözlükteki kediler, hem sıradan hem de sıra dışılar. Kimi Dünya Savaşı için karar alınırken oradaydı, kimi sahibi hastalandığında onu kurtarmak için bir telefon etti. Hatta iki ülke arasındaki diplomatik savaşı başlatan ve yine son erdiren de bir kediydi. Tüm bunları yaparken, kültür ve sanat hayatını da doğrudan etkileyen bu kediler, bir şekilde insanlık tarihine şekil verdiler. Eğer onlarla tanışmak, hikayelerini dinlemek ve buna dair modern bir sözlük incelemek isterseniz, Uygarlığı Değiştiren 100 Kedi adlı esere göz atabilirsiniz.
Asırlar Süren Bir Zevk: Gastronomi Sözlüğü A’dan Z’ye
Uzun yıllar süren araştırmalar sonucunda, farklı farklı yerlerdeki üniversitelere bağlı yüz kırk altı yazarın çalışmalarından derlenmiş olan Gastronomi Sözlüğü A’dan Z’ye, binin üzerinde birbirinden önemli kavramı gözler önüne seriyor. Alfabetik sıraya göre düzenlenen bu sözlük, hem gastronomiyle özel olarak ilgilenenler hem de bu yönde mesleklerini icra edenler için oldukça önemli görünüyor.
Yeniyi Kabullenmek Gerek: Y Kuşağı İçin Sosyoloji Sözlüğü
Toplum hayatının hızla evrilmesiyle, modern olanın gelenekleri yıkarak değiştirdiği günümüz dünyasında kuşaklar arasındaki yaş farkı artık neredeyse yok denecek kadar az. Önceleri “nesil farkı” denilen kavram için yirmi, yirmi beş yıl geçmesi gerektiğinden bahsedilirken artık bu sayı üç, beş gibi küçük rakamlara dönüşüyor. Tüm bu değişimlerle birlikte toplum sosyolojisinin değiştiği de inkar edilemez bir gerçek. Y Kuşağı İçin Sosyoloji Sözlüğü, terminolojinin hızla başkalaştığı bu dönemde, kafası karışık geçmiş nesillerin cevaplanmamış sorularına ve günlük hayatın yeni haline ışık tutuyor.
Sınırları Aş: Küçük Felsefe Sözlüğü
Çağının acımasız ve eleştirel tutumuyla karşı karşıya kalan Voltaire, görüşlerini paylaşmak ve onları tüm dünyaya aktarmak için zihninin sınırlarını aşarak, tabiri caizse bir “denemeler sözlüğü” oluşturuyor. 40 maddeden meydana gelen bu sözlük, toplum hayatında “felsefi” düşüncenin gelişimine de şahit olmamızı sağlıyor.
Farklılığın Ezgisini Dinleyin: Dinler Mitolojiler Sözlüğü
Bennefoy’un derlediği “Dinler Mitolojiler Sözlüğü” adlı eser, kendisinin hem yazdığı hem de bir araya getirdiği akademik çalışmalardan meydana geliyor. Yunan mitolojisinden Eskimo hikayelerine kadar, her bir alandan bilgiyi içinde bulunduran bu çalışma, dinlerin ve mitolojinin en karanlık köşelerinde gezinerek, cevaplanmamış sorulara yanıtlar bulmayı amaçlıyor. Mitolojinin ve mitlerin günlük hayatımızı ve yaşayış biçimimizi nasıl etkilediğini de gözler önüne seren eser, “sözlük” niteliği taşımasının yanında ansiklopedik bir kaynak olarak da biliniyor.
Klasik sözlük anlayışının çoktan değiştiği, hatta soyut mecralara taşındığı son yıllarda, eski usul basılmış eserlerde de modernleşmeye gidildiği ve yeni tarzlar denendiğini görmek oldukça mutluluk verici. Dünyadaki tüm dillerin ve kültürlerin birbirini etkileyerek ve geliştirerek var olmaya devam etmesi dileğiyle, Dünya Sözlük Günü’nüz kutlu olsun!
