Güncelleme Tarihi: 17 Ocak 2023
Çevre örgütleri, küresel ısıtma ve iklim krizi gibi sorunlarla olan mücadelemizde büyük önem taşıyor. İnsanların gönüllü olarak çalıştığı bu örgütler, dünyada büyük değişimlere yol açabiliyor. Sizin için oluşturduğumuz dünyanın en önemli çevre örgütleri listemizde örgütlere ve kuruluş amaçlarına yer verdik.
Çevre Örgütü Nedir?
Temelde sivil toplum örgütleri arasında gösterilebilecek olan çevre örgütleri, direkt olarak insan kaynaklı doğal tahribatı azaltmak ve ihlallere karşı durarak farkındalık yaratmayı amaçlar. Dünyanın birçok bölgesinde çeşitli amaçlar için kurulmuş çevre örgütleri bulunur. Doğayı koruyan kuruluşlar olarak öne çıkan bu örgütler, başta hayvan habitatı ve ekolojik denge olmak üzere su, hava ve toprak kirlenmesi gibi konular üzerine de eğilir.
İklim krizi ve küresel ısıtma gibi tehlikelere karşı insanlığın en güçlü silahlarından biri olan çevre örgütleri, devasa büyüklüğe sahip petrol lobilerine dahi karşı durabilir. Kâr amacı gütmeyen ve gönüllülük esaslı çalışan çevre örgütleri, çevresel açıdan daha iyi bir gelecek için dünya çapındaki değişime öncülük eden kurumlar arasındadır.
Dünyadaki En Önemli Çevre Örgütleri
Dünyadaki ünlü çevre koruma kuruluşları, yaptıkları eylemler ve engelledikleri doğa katliamlarıyla hem basında hem de toplumda kendine yer bulmayı başarır. Özellikle fosil yakıtların azaltılması, küresel ısıtma ve kaçak avcılık gibi konulara karşı uluslararası alanda çalışan çevre örgütlerinin önemi büyüktür.
WWF
Dünyanın en büyük çevre örgütü olarak öne çıkan WWF, global çapta 5 milyona yakın gönüllüye sahiptir. 1300 civarı çevre korumasına yönelik projeye öncülük eden WWF, 1961 yılında kurulmuştur.
Ülkeler özelinde yapılanmalara da sahip olan WWF, hem ulusal hem de uluslararası alanda faaliyet gösterir. Günümüz itibarıyla 100’den fazla ülkede faaliyetlerini sürdüren kuruluşun misyonu “Doğayı korumak ve dünyadaki yaşam çeşitliliğine yönelik en acil tehditleri azaltmak.” şeklindedir.
Greenpeace
Dünyadaki en ünlü çevre örgütleri arasında yer alan Greenpeace, 39 ülkede aktif olarak faaliyetlerini yürütmektedir. Ana merkezi Hollanda Amsterdam’da bulunan kuruluş, Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi Genel Danışmanı konumundadır.
İlk olarak 1971 yılında kurulan çevreci sivil toplum kuruluşu; küresel ısıtma, balina avcılığı, genetik mühendisliği ve nükleer kullanımı gibi konularda ortaya koyduğu duruşuyla öne çıkar. Örgüt aynı zamanda birçok uluslararası çevreci hükümet kuruluşlarına danışmanlık yapar.
Climate Foundation
Hollanda’da bulunan bir diğer çevre örgütü olan Climate Foundation, 2008 yılında kurulmuştur. “Yaşam süremiz içerisinde küresel ısıtmayı tersine çevirelim!” sözünü motto olarak kullanan örgüt, ülkelerin ve vatandaşların sıfır sera gazı emisyonuna ulaşması konusunda faaliyetler gösterir.
Başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde faaliyetlerini sürdüren örgütün Europe Climate Foundation ve World Climate Foundation adındai iki farklı yapılanması bulunur. Kâr amacı gütmeyen bu örgütlerin finansmanı iklim değişikliğine karşı mücadele eden hayırseverler tarafından karşılanır.
Aynı zamanda iklim değişikliğine karşı mücadelede birçok araştırmacıya fon sağlayan örgüt, Avrupa Yeşil Mutabakatı gibi önemli toplumsal sözleşmelerde rol oynamıştır.
Global Footprint Network
Amerika’da 2003 yılında kurulan Global Footprint Network, bireylerin dünyada bıraktıkları ayak izini araştırmak ve raporlamakla ilgilenir. İlk olarak 2017 yılında Ecological Footprint Explorer servisini hizmete sunan GFN, dünya çapında 200’den fazla ülkede yaşayan insanların karbon, su ve ekolojik ayak izlerine dair önemli bir kütüphane oluşturmuştur.
Global Footprint Network’ün aynı zamanda ücretsiz bir şekilde sunduğu Ayakizi Hesap Makinesi bulunur. Her yıl 3 milyondan fazla kullanıcı bu hizmet ile dünya üzerinde bıraktığı ayak izini hesaplamaktadır. 70 ülkede 15 hükümet ve 80’den fazla sivil toplum kuruluşuyla iş birliği içerisinde olan örgüt, dünyadaki en önemli çevre örgütleri arasındadır.
Friends of the Earth
Dünyadaki en eski ve büyük çevre örgütleri arasında yer alan Friends of the Earth, 1969 yılında San Francisco’da kurulmuştur. Kuruluşundan beri başta Amerika olmak üzere İsveç, Birleşik Krallık ve Fransa gibi ülkelerde faaliyetlerini sürdürür.
Dünyanın bugün karşı karşıya kaldığı ekolojik sorunlar hakkında önemli analiz çalışmalarını üstlenen ve benzeri çalışmaları fonlayan örgüt, bilim insanlarına ve hükümetlere veri sağlar.
Earthjustice
Amerika’da faaliyetlerini sürdüren, kâr amacı gütmeyen çevreci örgütler arasında yer alan Earthjustice, 1971 yılında kurulmuştur. Aslen bir hukuk bürosu gibi davranan kuruluş, dünyada çevreye karşı işlenen suçları takip etmeyi ve çevrenin hukuksal boyutta korunmasını amaç olarak edinmiştir.
Çevreye karşı işlenen suçlarla ilgili davalarda danışanlarına ücretsiz bir şekilde hizmet veren kuruluş, finansal kaynağının birçoğunu yapılan bağışlardan sağlar. Earthjustice, başta yaban yaşamı olmak üzere, su ve hava kirliliği, zehirli atıklar, fosil yakıt kullanımı kaynaklı doğal ve sosyolojik tahribat ve temiz enerjinin yaygınlaştırılması gibi konularda mücadele eder.
Rainforest Action Network
Çevre örgütleri için karargâh bölgelerinden biri olarak adlandırılabilecek Kaliforniya, dünyanın en büyük yağmur ormanları koruma kuruluşlarından olan Rainforest Action Network’a ev sahipliği yapmaktadır.
İlk olarak 1987 yılında faaliyetlerine başlayan kuruluşun en büyük çalışmalarından biri, dünyaca ünlü fast-food markası Burger King’in Orta Amerika’daki 31 milyon dolar değerindeki projesini yağmur ormanlarına vereceği olası zarar sebebiyle iptal ettirmesi olarak bilinir.
Green Cross International
Eski Sovyet lideri Mikhail Gorbachev’in destekleriyle kurulan Green Cross International, ilk olarak Japonya – Kyoto’da ortaya çıktı. Günümüzde 30 ülkede faaliyetlerini sürdüren çevre örgütü, doğal kaynakların tükenmesi ve doğal dengesizlik ile mücadele eden çalışmalarda bulunur.
Örgüt aynı zamanda Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu’na danışmanlık yapmaktadır.
Türkiye’deki Çevre Örgütleri
Uluslararası alanda faaliyetlerini sürdüren çevre koruma kuruluşları, ülkemizde de merkezlere sahiptir. Uluslararası örgütlerin dışında çalışmalarını Türkiye özelinde sürdüren çevre örgütleri de bulunmaktadır.
TEMA
Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Koruma Vakfı olarak açılımı bulan TEMA, ülkemizdeki en geniş çapta çalışmalarını sürdüren çevre örgütleri arasındadır. Yılda 743 milyon toprağın erozyona uğradığı ülkemizde çölleşme ve ağaçsızlaşma gibi ekolojik sorunlarla mücadele eden örgüt, bu kapsamda hem endüstriyi hem de toplumu bilinçlendirme çalışmaları yürütür.
1992 yılından beri faaliyetlerini sürdüren TEMA’nın ağaçlandırma ve kırsal kalkınmaya yönelik aktif rol aldığı projeleri bulunur.
Türkiye Tabiatını Koruma Derneği
40 gönüllü üyenin bir araya gelmesiyle 1955 yılında kurulan Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, kurulduğu dönemden beri ülkemizin doğasını korumaya yönelik çalışmalar sürdürmektedir.
Özellikle 70’li yıllarda dünyada başlayan çevreci akımların Türkiye’deki yansımalarından biri olarak görülen örgüt; ulusal kaynaklarımızın tahribatını engellemek, doğal mirası korumak ve gelecek nesillere aktarımını sağlamak gibi noktalarda aktif görev oynar.
Çevre Koruma ve Ambalaj Atıklarını Değerlendirme Vakfı
Türkiye’nin en önemli çevre örgütleri arasında yer alan ÇEVKA, 1991 yılında kurulan kâr amacı gütmeyen ve atık yönetimine yoğunlaşan bir vakıftır.
Türkiye’de sürdürülebilir atık yönetimi konusunda hem toplumsal hem de endüstri tarafında bilinçlendirme rolünü oynayan vakıf, aynı zamanda bu alanda önemli AR-GE çalışmalarına destek verir.
ÇEVKA, 2005 yılında yayınlanan “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” kapsamında Yetki Belgesi’ne sahiptir.
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği
Türkiye’nin tarımsal kalkınmasına yönelik yürüttüğü çalışmalarla adından söz ettiren Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, 2002 yılında Buğday Hareketi’nin kurucusu Victor Ananias’ın destekleriyle dernekleşmiştir.
O günden beri %100 Ekolojik Pazar ve ata tohumu projeleri yürüten derneğin ekolojik ürünler sattığı dükkanları da bulunmaktadır. Derneğin temel amacı, doğa ile toplumsal uyumu birey bazında sağlamak ve kırsal kalkınmanın güçlendirilmesidir
