Her şeyin dijitalleştiği günümüzde sanatın da bundan payını almaması mümkün değildi. Dijital sanat denen bir olgu ortaya çıktı. Eserlerinde dijital materyalleri kullanan sanatçıların dijital sanatçı olduğu söylenebilir. Bu yazının konusu ise idealist projeleriyle ön plana çıkan İranlı dijital sanatçı Morehshin Allahyari. Birçok farklı çalışması olan İranlı aktivist sanatçıyı gelin yakından tanıyalım.
Morehshin Allahyari Kimdir?
Morehshin Allahyari; bir sanatçı, aktivist, eğitimci ve küratör. 1985’te Tahran’da doğmuş. 2007’de ABD’ye yerleşmiş. Çalışmalarında; günlük hayatta karşılaştığımız politik, sosyal ve kültürel çelişkilere dikkat çekiyor. Teknolojiyi, objelere yansıtılacak felsefi bir materyal ve 21. yüzyılın sorunlarını ifade edebilecek şiirsel bir araç olarak değerlendiriyor. 2016 yılında Foreign Policy dergisinin verdiği The Leading Global Thinkers ödülüne layık görülmüş.
The Leading Global Thinkers
Görsel: Foreign Policy
The Leading Global Thinkers ödülü, Foreign Policy dergisinin editörleri tarafından her yıl belirlenen 100 kişiye veriliyor. Dünyanın her yerinden düşünürlerin çalışmaları, fikirlerini aksiyona döküşleri ve dünyaya yön vermeleri değerlendirilerek 100 kişi seçiliyor.
2015’te IŞİD militanlarının tarihi eserleri parçalamasından etkilenen Allahyari; bu olaydan yola çıkarak ürettiği Material Speculation: ISIS eseriyle 2016’da bu ödülü kazanmış.
She Who Sees The Unknown
Görsel: shewhoseestheunknown.com
Dijital sömürgecilik üzerine bir feminizm ve aktivizm pratiği olarak yapılmış bu çalışmada, Orta Doğu kökenli karanlık tanrıçalar, yaratıklar ve cin figürleri üç boyutlu yazıcılarla üretilmiş. Sonraki aşamada ise bu figürler üç boyutlu tarayıcılara taratılmış ve elde edilen video materyali hikaye anlatımında kullanılmış. Bu dişi figürlerin yanlış aktarıldığını düşünen sanatçı, onları temsil ettikleri kavramlardan soyutlayarak bağlamlarından koparmış.
Allahyari, Yecüc ve Mecüc adlı eserinde figürlerin hikayelerinden esinlenmiş. Rivayete göre Yecüc ve Mecüc dünyayı kaosa sürükleyen yaratıklar. Zülkarneyn bir duvar örüyor ve onları bu duvarın arkasına hapsediyor. Donald Trump’ın Müslüman göçmen yasağı koyduğu esnada Allahyari kendini bir duvarında arkasında kalmış gibi hissettiği için bu çalışmayı yapmış.
Bir diğer eser olan Huma ise yine hikayeye göre insan vücuduna ısı getiren ve bilinen temel ısının kaynağı olan bir cin. Bu çalışmada sanatçı, küresel ısınmayı ele almış. Fakat özellikle onun etrafında dönen adaletsiz tartışmaların, onu bir batı merkezli mesele haline getirdiğine dikkat çekmiş. Şu anda batı dünyasının içine düşmekten korktuğu zor durumları halihazırda yaşamakta olan insanların var olduğunu ifade etmiş.
IRUS Art Project
Görsel: morehshin.com
IRUS, Morehshin Allahyari’nin öncülük ettiği bir uluslararası sanat projesi. İran’da ve ABD’de yaşayan çeşitli sanatçıların ortaklaşa çalışarak eser ürettiği bu proje, posta yoluyla hayata geçirilmiş. İran ile ABD arasında posta gönderimi yasak olduğu için de çoğunlukla İstanbul’daki sanatçılar gönderimlerde aracı olarak kullanılmış. “Diyalog” temasının işlendiği bu proje; resim, video art, çizim, yazılım, sokak sanatı gibi birçok dalda eser içeriyor.
Material Speculation: ISIS
Görsel: morehshin.com
The Leading Global Thinkers ödülüne layık görüldüğü bu projesinde Allahyari, IŞİD’in Suriye ve Irak’ta imha ettiği 12 sanat eserini üç boyutlu yazıcıyla yeniden üretmiş, yanlarına da eserlerle ilgili bilgileri içeren bir USB bellek iliştirmiş. Görseller, haritalar, pdf dosyaları ve videoları içeren bu bilgileri USB bağlantısıyla cihazınızda görüntüleyebiliyorsunuz.
