Sürdürülebilir yaşam, bu gezegendeki yaşamımızın geleceğine dair pozitif öngörülerimizin her daim odağında yer alıyor. Çünkü geldiğimiz nokta sayesinde görüyoruz ki sürdürülebilirlik; artık bir tercih değil, tam anlamıyla bir zorunluluk. Peki, geleceğimizin sürdürülebilir olacağından bu kadar eminsek önümüzdeki on yıllarda toplumsal yaşam dinamiklerinin nasıl şekilleneceğini de öngörebilir miyiz? Bu dinamikler arasında son derece önemli bir yer tutan şehir içi ulaşımın geleceği hakkında ortaya çıkması muhtemel gelişmeleri sizin için derledik.
Gelecekte Ulaşım Nasıl Olacak?
Karşı karşıya olduğumuz iklim krizine neden olan unsurların başında karbon salımlarının geldiğini artık hepimiz biliyoruz. Ulaşım sektörü kaynaklı karbon salımı ise 2022 yılında yapılan bir araştırmaya göre küresel emisyonların %15’i gibi son derece önemli bir payını oluşturuyor. Özellikle tercih ettiğimiz araçlarda enerji kaynağı olarak fosil yakıtların kullanımı, mevcut ulaşım alışkanlıklarımızı sürdürülemez hale getiriyor. Yani bir diğer deyişle, yaşamın pek çok dinamiğinde olduğu gibi şehir içi ulaşım da gelecekte hızla değişecek. Hatta bu değişim başladı bile…
Peki, şehir içi ulaşımın geleceği nasıl olacak? Yakın gelecekte ve orta-uzun vadeli projeksiyonlarda bizi ne gibi yenilikler bekliyor?
İşte önümüzdeki yıllarda; sokaklarda, yollarda ya da havada sıklıkla görme ihtimalimizin bulunduğu geleceğin ulaşım araçları…
Elektrikli Araçlar Her Yerde
Ulaşımın geleceği hakkında ipuçları vermeye, halihazırda iyiden iyiye aşina olmaya başladığımız bir teknolojiyle başlayalım. Enerji kaynağı olarak fosil yakıtları, yani petrolü (benzin-dizel) kullanmayan, bunun yerine elektrik enerjisiyle çalışabilen araçlar geleceğin ulaşım araçları arasında başrolü kapmaya aday. Bu öngörünün en önemli dayanaklarından bir tanesi ise Avrupa Birliği tarafından açıklanan yeni yasa kararı. AB, 2035 yılına geldiğimizde sınırları içerisinde benzin ve dizel tüketen otomobillerin satışını yasaklamayı planlıyor. Aynı şekilde dünyanın farklı bölgelerinde de elektrikli araçların yaygınlaşmasını teşvik edecek kanunlar şimdiden uygulanmaya başladı. Dünyaca ünlü otomotiv firmaları da ürettikleri yeni modelleri bu yönde geliştirmeye devam ediyor.
Yapılan bir araştırmaya göre 2022 yılında tüm dünyada satın alınan yeni araçların %14’ü elektrikli motorlara sahipti. Bu oran 2021 yılında %9, 2020 yılında ise yalnızca %5 seviyesinde seyrediyordu.
Sürücüsüz Araç (Otonom) Teknolojisi
Bazı otomobil firmalarının geçtiğimiz yıllarda geliştirmeye başladığı ve ülkemizde henüz çok yaygın olmasa da dünyada yavaş yavaş kullanılmaya başlanan sürücüsüz araç teknolojisi de geleceğin ulaşım yöntemleri arasında. Radarlar, sensörler, yapay zeka teknolojileri ve çeşitli kamera destekleriyle birlikte sizi gitmek istediğiniz yere hiçbir çaba sarf etmenize gerek kalmadan ulaştırabilen bu araçların, yakın gelecekte çok daha fazla yaygınlaşması bekleniyor.
Otonom araçların trafikte yaygınlaşması için çeşitli hukuki düzenlemelerin yapılması gerekli. ABD’nin bazı eyaletleri bu konuda adımlar atmaya başladı bile. Günümüzde kullanılan sürücüsüz araçlar, tam anlamıyla otonom olarak adlandırılmıyor. Mevcut şartlarda sürücünün direksiyonu uzun süre tutmaması halinde bu araçlar, çeşitli uyarılar vererek çalışmayı durduruyor. Ancak yakın gelecek projeksiyonlarında otonom araç teknolojisinin kısa sürede yaygınlaşacağına ve şehirlerin kendi kendine gidebilen araçlarla dolup taşacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Araç Paylaşım Uygulamaları
Ulaşımın geleceği söz konusu olduğunda değişecek olan tek şey kullandığımız araçlar olmayacak. Bu araçları kullanma yöntemlerimiz de hızla dönüşecek ve gezegenimizin gerekliliklerine çok daha uygun bir hale gelecek. Araç paylaşımı ekonomisi, hem ülkemizde hem de dünyada son yıllarda yaygınlaşmaya başladı. Bu trendin yakın gelecekte de sürmesi ve yalnızca birkaç on yıl sonra “araç sahibi olmak” gibi kavramların tarih olması bekleniyor.
Bireysel araç kullanımı, karbon salımlarını artırdığı gibi büyük şehirlerde park sorunu yaratması dolayısıyla önemli oranda bir arazi kullanımına da neden oluyor. Sahip olduğumuz otomobillerin yılın çok önemli bir bölümünde kullanılmadan beklemesi, aslında bu cihazları yeterince efektif bir şekilde kullanmadığımız şeklinde de yorumlanabilir. Bu noktadan hareketle otomobil paylaşımı konusundaki uygulamalar, geleceğin ulaşım teknolojileri arasında önemli bir yere sahip.
Şehir İçi Ulaşımda Mikromobilite
Mikromobilite kavramı, genellikle saatte maksimum 25 km hızla gidebilen küçük ve hafif araçları tanımlıyor. Elektrikli bisikletler ve elektrikli scooter’lar, en yaygın kullanılan mikromobilite araçları arasında. Konvansiyonel ulaşım yöntemlerine göre çok daha az karbon emisyonuna neden olan bu araçların yakın gelecekte çok daha fazla yaygınlaşması fazlasıyla olası.
Özellikle elektrikli bisikletler konusundaki teknolojinin de gelişmesiyle birlikte, şehir içi ulaşım konusunda önemli bir payın mikromobilite araçlarına kayacağı düşünülüyor. Öte yandan bir önceki maddede değindiğimiz araç paylaşım uygulamaları, mikromobilite alanında da yaygınlaşması beklenen akımlardan bir tanesi.
Akıllı Ulaşım Teknolojileri
Telefonlarımızdan beyaz eşyalarımıza kadar kullandığımız tüm araçların giderek “akıllanmaya” başladığı düşünüldüğünde, ulaşımın geleceğinde de akıllı sistemlerin yer almaması düşünülemez. Akıllı ulaşım sistemleri, halihazırda hem dünyada hem de ülkemizde uygulanmaya başladı. Sürdürülebilir ve akıllı şehirlerin planlanması konusunda da bu uygulamalara fazlasıyla önem veriliyor.
Peki, akıllı ulaşım sistemleri dendiğinde aklımıza neler gelmeli? Akıllı ulaşım örnekleri olarak neler verilebilir?
Amerika Akıllı Ulaşım Derneği (ITS), bu alanda ortaya çıkması beklenen gelişmelerin bir kısmını şu şekilde sıralamış:
- Boş park yeri bulmanızı sağlayan akıllı işaretler
- Gerçek zamanlı koşullara göre ideal rotayı belirleyen navigasyon sistemleri
- Toplu taşıma araçları yaklaştığında otomatik olarak yeşile dönen trafik ışıkları
- Gerçek zamanlı trafik olaylarına karşı erken uyarı sistemleri
- Tehlike anında sürücülere yönlendirilen uyarılar
- Yakıt tüketimini verimli hale getiren akıllı sistemler
- Hava koşullarına göre önlem alan teknolojiler
- Mevcut yol durumuna göre otomatik hız sınırı uygulamaları
Şimdi Uçma Zamanı: Şehir İçi Ulaşımda Hava Teknolojileri
Ulaşımda geleceğe dair öngörülerde bulunmak, aslında uzun yıllardır bilim kurgu eserlerinde yaptığımız bir pratik. Hatta öyle ki gelecek dendiğinde akla ilk gelen şeylerden bir tanesinin “uçan arabalar” olduğunu söylemek yanlış olmaz. Peki, gerçekten ulaşımın geleceğinde uçan arabalar var mı? Gerçekten şehir içi ulaşımını yollardan uzakta, gökyüzünde süzülerek gerçekleştirebilecek miyiz?
Henüz uçan arabalar ile ilgili çok umut vadeden gelişmeler olmasa da benzer ulaşım araçlarıyla hava ulaşımı gerçekleştirebilmemiz mümkün görünüyor. Her geçen yıl daha da yaygınlaşan drone’lar ya da jetpack adı verilen sırt roketleri, birkaç teknolojik düzenlemeyle birlikte önemli bir ulaşım aracı haline gelebilir. İlk etapta bu tip araçların, bireysel kullanımdan ziyade acil durumlarda kullanılmak üzere geliştirilmesi bekleniyor. Ancak kim bilir, belki de bundan yıllar sonra sırt roketimizle birlikte şehirde bir gezintiye çıkmak, rutinimiz haline gelebilir.
Hız Yuvarı: Hyperloop
Ulaşımın geleceği konusunda en büyük önceliğimiz tabii ki gezegenimizin kaynaklarını çok daha verimli bir şekilde kullanabilmek. Ancak zaman yönetiminin de bu konuda önem taşıdığını inkar edemeyiz. Proje olarak dahi henüz emekleme aşamasında olsa da hyperloop adı verilen ve hızlı trenleri andıran bu cihazlar, yeni nesil ulaşım sistemleri arasında yer alabilir.
Yerde ses hızına ulaşarak seyahat etmeyi sağlaması planlanan hyperloop’lar, herhangi bir raya ihtiyaç duymayan trenleri andırıyor. Geçtiğimiz yıllarda ilk olarak Elon Musk tarafından tanıtılan ancak akabinde bu konudaki çalışmaların durduğu açıklanan bu hız kapsüllerinin saatte 1200 km’lik bir hıza ulaşabilmesi planlanıyordu. Yakın gelecekte böyle bir kapsüle atlayıp seyahat etmemiz çok olası gözükmüyor ancak yine de insanlık tarihindeki pek çok teknolojik gelişmenin basit bir hayal ile başladığını da unutmamak gerekli.
