Yeni ve Tehlikeli Bir Kıta: Pasifik Çöp Adası Nedir?

Yeni ve Tehlikeli Bir Kıta: Pasifik Çöp Adası Nedir?

Sizce gezegenimizde kaç kıta var? Asya, Kuzey Amerika, Afrika gibi herkesin mutabık olduğu kıtaların sayısı genelgeçer bilgilere göre 7 olarak kabul ediliyor. Bazı yaklaşımlar ise Avrupa ve Asya’yı tek bir kıta olarak kabul edip dünyada 6 kıta olduğunu varsayıyor. Ve tabii ki bir de son yıllarda ortaya çıkan ve bazı bilim çevrelerince yeni bir kıta olarak kabul edilen Zelandiya konusu var. Ancak bugün konumuz, bunların hiçbiri değil. Kıtaların sayısı konusunda hangi yaklaşımı benimsiyor olursanız olun yaptığınız hesaplamaya “+1” eklemeyi unutmayın! Çünkü Pasifik Okyanusu’nun ortasında, tamamen insan eliyle ortaya çıkmış bir kıtamız daha var: Büyük Pasifik Çöp Adası!

Büyük Pasifik Çöp Adası Nedir?

Pasifik Çöp Adası

Büyük Pasifik Çöp Alanı, Kuzey Pasifik Okyanusu’nda yer alan, 135°-155° batı meridyenleri ve 35°-45° kuzey paralelleri içerisinde konumlanan bir plastik çöp yığını. Alan, aynı zamanda Büyük Pasifik Çöp Adası ve Büyük Pasifik Çöp Yığını gibi isimlerle de anılıyor. 

Meridyen ve paralel dereceleri zihninizde somut bir görüntü oluşturmamış olabilir. Bu nedenle hep birlikte ortaya çıkardığımız bu plastik atık yığınını daha somut örneklerle karşılaştırmayı deneyelim…

Büyük Pasifik Çöp Alanının Büyüklüğü Ne Kadar?

Çöp Adası Büyüklüğü

Okyanusları çöplerden arındırmak için başlatılan bir girişim olan The Ocean Cleanup Project’e göre Büyük Pasifik Çöp Alanı’nın büyüklüğü tam 1.6 milyon kilometrekare!

Bir diğer deyişle Pasifik Çöp Adası;

  • Türkiye’nin yaklaşık iki katı,
  • Fransa’nın yaklaşık üç katı,
  • Almanya’nın ise yaklaşık dört buçuk katı büyüklüğünde bir yer kaplıyor.

Pasifik Çöp Adası Nasıl Oluştu?

Gezegenimizin tam ortasında bu denli büyük bir kıta ortaya çıktığında tabii ki akıllara ilk olarak “Bunu nasıl başardık(!)?” sorusu geliyor. Pasifik Çöp Adası’nın oluşumu, aslında doğal olmadığı gibi sürpriz de değil.

Başta Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Asya kıtası ülkeleri olmak üzere Pasifik kıyısındaki ülkelerde yer alan nehirlerden okyanusa karışan plastik atıklar, bu devasa adadaki çöp yığınının önemli bir kısmını oluşturuyor. 

2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre adada tam 1.8 trilyon parça plastik atık tespit edilmiş. Öte yandan bu “ada” oluşumunun alışık olduğumuz adalar gibi katı ve bütün bir halde var olmadığını da söylemek gerekli. Trilyonlarca plastik parçacığının bir araya gelmesiyle oluşan Pasifik Çöp Alanı, tam 88.000 tonluk hareket eden bir çöplük. 

Pasifik Çöp Adası Nelerden Oluşuyor?

Plastik Adası Nelerden Oluşuyor

Devasa çöp yığınını oluşturan sayısız materyal var. Ancak tüm bunları tek bir kavramla tanımlamak gerekirse deniz atıkları (Marine Debris), Pasifik Çöp Adası’nı oluşturan temel problem. Bu atıklar arasında ise mikroplastikler ve hayalet balık ağları öne çıkıyor.

Bunun dışında karasal yaşamda kullanılan ve gündelik hayatta sıklıkla tükettiğimiz pek çok plastik ürün de Pasifik Çöp Yığını’nı oluşturan atıklar arasında.

WWF’in araştırmasına göre Pasifik Çöp Alanı’nda biriken atıklar dört farklı yoldan bölgeye ulaşıyor:

  • Nehirlerden Gelen Plastik Atıklar

Araştırmalara göre okyanusların genelindeki atıkların %90’ı, dünyadaki 10 farklı nehirden okyanusa karışıyor. Pasifik Çöp Yığını’nın önemli bir kısmı da nehirlerden gelen plastik atıklarla oluşmuş durumda.

  • Tekneler ve Kıyılardaki Balıkçılık Faaliyetleri

Pasifik’te yer alan çöp adasının %20’sinin tekne atıklarından ve kıyılarda gerçekleştirilen balıkçılık faaliyetlerinin ortaya çıkardığı atıklardan oluştuğu belirtiliyor.

  • Plastik Üreten Fabrikalar

Plastik üreten ya da üretim sırasında plastik atık ortaya çıkaran fabrikalar da okyanuslardaki plastik kirliliğinin önemli bir kısmından sorumlu.

  • Kanalizasyon Kanalları

Özellikle okyanuslarda mikroplastik oluşumu konusunda kanalizasyonlar da önemli bir paya sahip. Bazı banyo ürünlerinin içerisinde yer alan mikroplastikler, kanalizasyon boruları vasıtasıyla okyanuslara ulaşıyor ve buralarda tehlikeli bir plastik kirliliği oluşturuyor.

Pasifik Çöp Adası’nı Kim Keşfetti?

Agalita Charlese Moore

Fotoğraf: captain-charles-moore.org

Adeta insan eliyle oluşmuş yepyeni bir kıta görünümde olan Çöp Adası, pek çok kıtada olduğu gibi bir kaşife de sahip. Algalita Marine Research and Education’ın kurucusu Charles Moore, 1997 yılında bölgede yaptığı araştırmalar sonucunda bu alanı keşfetmiş. Moore, keşfinden bugüne Pasifik Çöp Adası’yla ilgili farkındalık yaratacak çalışmalarına devam ediyor.

“Kıtanın” kaşifi Charles Moore, çöp adasıyla ilk karşılaşmasını 2003 yılında Natural History dergisine şu sözlerle anlatmış:

“Güverteden bakir bir okyanus olması gereken yüzeye bakarken göz alabildiğine plastik dolmuş bir manzarayla karşılaştım. İnanması zor ancak tek bir boşluk dahi tespit edemedim. Günün hangi saatinde kontrol edersem edeyim her yer plastik atıklarla doluydu. Plastik şişeler, şişe kapakları, ambalajlar ve plastik parçalar…” 

Pasifik Çöp Yığını Canlılara Hangi Zararları Veriyor?

Çöp Adası Hayvanlara Zararları

Plastik atıkların hem karasal hem de deniz yaşamında önemli zararlara sahip olduğu herkesçe bilinen bir gerçek. Ancak özellikle Pasifik Çöp Adası söz konusu olduğunda bu zararlar katlanarak artış gösteriyor.

WWF’in belirttiği verilere göre:

  • Her yıl ortalama 1 milyon kuş ve 100 bin deniz memelisi Pasifik Çöp Adası’nın etkilerinden zarar görüyor.
  • Pek çok farklı canlı türü, plastik atıkları besin zannederek tüketmeye çalışıyor. Örneğin deniz kaplumbağaları, plastik poşetleri deniz anası olarak algılayıp yutmayı deniyor.
  • Balıkçılık faaliyetlerinin oluşturduğu atıklar ve hayalet ağlar, deniz canlılarının boğulmasına veya ağlar arasında sıkışıp kapana kısılmasına neden oluyor.

Okyanuslardaki plastik atıklar insanları da direkt olarak etkiliyor. Yapılan bir araştırmaya göre balıkçılık faaliyetlerinde en çok tercih edilen türlerin yarısına yakınının midesinde mikroplastikler tespit edilmiş. Yani bir diğer deyişle bu balıkları veya deniz ürünlerini tükettiğimizde okyanusa karışan plastik atıkları da tüketmiş oluyoruz.

Pasifik Çöp Adası Hakkında Bilgiler

Pasifik Çöp Adası Hakkında Bilgiler

Pasifik Çöp Adası, gezegenimizdeki plastik atıkların tüm canlıların yaşamı için ne denli tehlikeli olduğunu hem sembolik hem de somut olarak gösteren en önemli faktörlerden bir tanesi. Bu devasa çöp yığınıyla ilgili rakamlar ve bilgiler ise durumun ciddiyetini çok daha net bir şekilde ortaya koyuyor:

  • Pasifik Çöp Adası, yapılan araştırmalara göre her geçen yıl büyümeye devam ediyor.
  • Okyanuslarda yer alan tek “çöp adası” ne yazık ki Pasifik’teki devasa bölge değil. Pasifik Çöp Alanı dışında farklı bölgelerde dört adet daha çöp yığını bulunuyor.
  • Okyanuslardaki pek çok plastik atığın yüzeyde yüzmek yerine denizin derinlerine battığı biliniyor. Bu gerçek göz önünde bulundurulduğunda okyanusun derinliklerinde tespit edilenden çok daha büyük miktarlarda plastik atık miktarı olabileceği tahmin ediliyor.
  • Pasifik Çöp Adası adeta “antika plastik atıklara” da ev sahipliği yapıyor. Bölgede yer alan atıkların bir kısmının, onlarca yıl öncesine ait olduğu biliniyor.
  • Bu devasa çöp yığını, bundan yaklaşık 25 yıl önce keşfedilmesine rağmen halen tam olarak araştırılabilmiş değil. Bilim insanlarına göre Pasifik Çöp Adası, sağlıklı araştırmalar yapmak için fazla büyük bir alana yayılmış durumda. 
  • Pasifik Okyanusu’nda yer alan bu dev çöplüğün yakınında hiçbir ülkenin kara suları yer almıyor. Bu durum, bölgenin temizlenmesi konusunda da hiçbir ülkenin tam olarak sorumluluk almamasına neden oluyor.
  • Bölge, her ne kadar “çöp adası” veya “kıta” olarak adlandırılsa da zaman zaman bölgedeki plastik kirliliği gözle görülemeyecek seviyede mikroplastiklerden oluşabiliyor.