nesil tükenen deniz canlıları

Nesli Tehlikede Olan Deniz Canlıları

Güncelleme Tarihi: 19 Ağustos 2022


İklim krizi ve ekolojik sorunların yaratacağı sonuçlar hakkında konuşurken genellikle en vahim tablolar için gelecek zaman kipinde yer alan cümleler kuruyoruz. Çünkü her ne kadar iklim değişikliğinin etkileri şimdiden kendini göstermeye başlasa da en kötü senaryoda insanlık için ortaya çıkacak felaketleri henüz yaşamadık. Ancak gezegenimizi bizimle paylaşan ve ne yazık ki bizim kadar şanslı olmayan canlılar da var. Özellikle deniz kirliliği nedeniyle pek çok canlının nesli tehlike altında. Mevcut yaşam alışkanlıklarımızı değiştirip sürdürülebilir yaşama adapte olmadığımız takdirde bazı türlerin devamlılığını sağlamamamız mümkün görünmüyor. O halde gelin, nesli tehlikede olan deniz canlıları hangileriymiş birlikte bakalım ve aynı gezegeni paylaştığımız dostlarımız için bir an önce harekete geçelim…

Deniz Kirliliği Nedeniyle Nesli Tehlikede Olan 5 Canlı

nesli tükenen deniz canlıları

İşte denizlerdeki ve okyanuslardaki kirlilik nedeniyle türünün devamlılığı konusunda endişelerin hızla arttığı canlılar…

Şahin Gagalı Kaplumbağa (Hawksbill Turtle)

nesli tükenen deniz canlılarıFotoğraf: Caroline S. Rogers

İngilizcede Hawksbill Turtle adıyla anılan Türkçede ise “Şahin Gagalı Kaplumbağa” olarak bilinen bu tür, okyanuslardaki kirlilik nedeniyle nesli tehlikede olan canlılar arasında. Yapılan araştırmalara göre bu sevimli canlıların nüfusu son 50 yılda yaklaşık %80 oranında geriledi. Üstelik Hawksbill kaplumbağalarının tek problemi ne yazık ki okyanus kirliliği de değil. Dünyanın çeşitli okyanuslarında yaşayan ve genellikle mercan resiflerini kendilerine yuva olarak seçen bu kaplumbağalar, kabukları ve etleri nedeniyle kaçak avlanmanın da kurbanları arasında bulunuyor. Bir yandan öldürülme tehlikesi bir yandan okyanuslardaki plastik kirliliği nedeniyle Hawksbill kaplumbağalarının sayısı giderek azalıyor.

İspermeçet Balinası

nesli tükenen deniz canlıları

Balinalar dendiğinde ilk olarak akla okyanuslar gelse de bazı balina türleri küçük denizlerde yaşamayı da tercih ediyor. Bu balinalar arasında yer alan, sıklıkla Akdeniz’de yaşayan ve tarihte Türkiye’de görülmüş dört balina türünden biri olan ispermeçet balinasını daha önce duymuş muydunuz?

Devasa cüsselerine rağmen balinaların pek çoğu, denizlerde yaşamlarını sürdürürken “iddialı” avlanma operasyonlarına girişmez. Bu canlılar, genellikle küçük planktonlar ya da kalamar gibi organizmalarla beslenir. Ancak bu durum, ne yazık ki balinaları denizlerdeki plastik kirliliği konusunda son derece hassas hale getiren unsurlardan biri halini alır.
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde 2008 yılında yaşanan olay, plastik kirliliğinden en fazla etkilenen hayvanlar arasında balinaların yer aldığını kanıtlar nitelikteydi. Kıyıya vuran iki ispermeçet balinasını inceleyen uzmanlar, hayvanların sindirim sistemlerinin mecburen tükettikleri plastik atıklar nedeniyle tıkandığını ve bu durumun onların ölümüne yol açtığını belirledi.

Boz Yelkovan

nesli tükenen deniz canlıları

Deniz kirliliği, yalnızca balıkları ya da balinaları etkilemiyor. Besinlerini denizlerden elde eden bazı kuş türleri de okyanuslarda yer alan plastik atıklar nedeniyle tehlike altında. Yaklaşık 45-56 santimetre büyüklüğe ulaşabilen ve yelkovangiller familyasına ait bir kuş türü olan boz yelkovan, genellikle Akdeniz’de yaşıyor. Bu canlı, denizlere ufak dalışlar yaparak besin bulmaya çalışıyor. Ancak ne yazık ki boz yelkovanlar, çoğu dalışlarında besin yerine plastik yutmak zorunda kalıyor.

2013 yılında yapılan bir araştırmada uzmanlar, Batı Akdeniz’de kazara yakalanan pek çok kuş türünün midesini inceledi. Midesinde plastik atık bulunma oranı konusunda zirvede yer alan kuş türü ise %94 ile boz yelkovandı. Yani bir diğer deyişle Akdeniz’deki plastik kirliliği, boz yelkovan türünün sonu olabilir.

Stellar Deniz Aslanı

nesli tükenen deniz canlıları

Denizlerdeki kirlilik ve özellikle balık ağlarının kontrolsüzce doğaya bırakılması nedeniyle nesli tehlikede olan deniz canlıları arasında Stella deniz aslanı da var. Çoğunlukla Kuzey Pasifik bölgesinde yaşayan bu sevimli canlılar, ne yazık ki birikmiş plastik atıklarla ve ambalajlarla haşır neşir olmayı seviyor. Ancak Stellar deniz aslanlarının bu davranışı, onlara farkında olmadıkları zararlar veriyor.
Geçtiğimiz yıllarda Alaska’da yapılan bir araştırmada çeşitli plastik ve naylon atıklara dolanmış şekilde 388 Stellar deniz aslanı tespit edildi. Bu plastik atıkların, deniz aslanlarının boynuna veya vücutlarının çeşitli yerlerine dolanması, zaman zaman enfeksiyonlara ve ölüme sebep olabiliyor.

Beyaz Balina

nesli tükenen canlılar

Beyaz balinaların dünyadaki en zehirli hayvanlardan biri haline geldiğini biliyor muydunuz? Tabii ki bu doğal bir süreç değil. Aksine bu görkemli canlılar okyanuslarda o kadar çok atık tüketiyor ki ölmüş beyaz balinaların cesetleri neredeyse “zehirli atık” olarak sayılabilecek seviyede kimyasallarla dolu şekilde bulunuyor.

Son yıllarda beyaz balinalarda kanser görülme sıklığı vahim derecede artmış durumda. Öyle ki kanser görülme oranlarında tüm türler arasında rekor (kara canlıları ve insanlar da dahil olmak üzere), beyaz balinalarda. Günümüzde tüm dünyada yaklaşık 100 bin beyaz balinanın yaşadığı düşünülse de okyanuslardaki kirlilik devam ettiği sürece bu sayının hızla azalması işten bile değil.