Güncelleme Tarihi: 11 Ocak 2023
Kış mevsiminin son ayıdır şubat. Zemherinin, yani kışın en sert zamanlarının bittiği, doğanın bahara göz kırpmaya başladığı aydır. Kısa ay anlamına gelen “Gücük ay” da denir Anadolu’da şubata. Bazen kış, bazen bahar yapıp mart kadar arafta bırakmasa da bu ay, baharın habercisidir.
Şubat bağların, asmaların ayıdır. Bu ay budanır, çapalanırlar. Toprak yavaş yavaş bahara hazırlanır. Yağan yağmurlar suyu ve toprağı beslemeye başlar. Ve bir de cemreler düşmeye…
Cemreler: Dünyayı Isıtan Görünmez Ruhlar
Fotoğraf: Jorge Salvador
Cemre, Arapça kökenli bir sözcüktür ve ateş parçası, kor anlamına gelir. Aynı sözcük Türk-Altay dilinde ise “imere” olarak görünür, onun da anlamı aynıdır. Anadolu’daki inanışa göre, cemreler baharın hem habercisidir hem de baharın gelmesini sağlayan ruhlardır. Şubatın 20’sinden itibaren birer hafta arayla önce havaya, sonra suya, sonra da toprağa düşerler. Cemre denen bu kozmik ateş ruhları, gözümüzle görebileceğimiz şeyler değildir inanca göre. Zaten havaya, suya ya da toprağa düşen bir tanecik görmeyiz ancak cemreler, sırasıyla önce havanın, sonra kuzey yarım kürenin sularının, en son da toprağın ısınmaya başlamasını sağlar, böylece baharı getirirler.
İlk cemre 20 Şubat’ta havaya, ikincisi 27 Şubat’ta suya düşecek. Üçüncüsü ise mart ayında toprağa. Birer haftayla yeryüzünün çeşitli katmanlarına inen ve bu katmanları ısıtan cemre inanışı, bence Anadolu halklarının “Kışın bitmesine kaç gün kaldı? Haydi bitsin artık, bahar gelsin!” sabırsızlığını biraz olsun dizginlemek için oluşturulmuş bir öykü. Fakat ne yazık ki yine sıcaklık ortalaması rekorlarını kıran bir kış mevsimi geçiriyoruz. Ben bu yazıyı yazarken hava günlük güneşlik, sıcaklık İstanbul’da 15 santigrat derece, kaloriferler yanmıyor ve pencereler açık. İklim krizi cemreleri de şaşırtmış olabilir mi?
Şubat Ayında Doğada Neler Oluyor?
Fotoğraf: Thom Reijnders
- Karatavuk kuşlarının toy erkekleri bu yılki ilk şarkıları söylemeye başlayacak, belki de başladılar. Eğer bir koru ya da ormana yakın oturuyorsanız, gün doğumu ve gün batımında yoğunlukla karatavukları duyabilirsiniz. Bu şakıma hazirana kadar devam eder. Bu ötüşler, üreme mevsiminin başladığını gösterir. Fakat taklitçidirler, kızıl gerdan ötüşü ile karıştırmayın.
- Şubat, kuşların çoğu için kızışma ayıdır. Etrafta şakıyan, birbiri etrafında dönen, dans eder gibi uçan kuş çiftleri görürseniz, rahatsız etmeden gözlemleye çalışarak gelecekteki yavrularına hayat vermek için yapacakları çalışmaları bölmemiş, dikkatlerini dağıtmamış olursunuz.
- Denizlerde balık göçü zemherinin bitmesiyle birlikte başladı. Dileriz, aşırı avlanmaya gelen son yasaklar, denizlerimizde göç edecek balık bırakmıştır.
- Kış uykusuna yatabilen dostlarımız umarız anormal derecede güzel giden havalara kanıp uyanmaya başlamamıştır. Yine de parklarda, koruluklarda bir kirpiye rastlarsanız, yeni uyanmış demektir, besin arıyordur, özellikle köpeklerinizi gezdirirken, onlara zarar vermemeye korkutmamaya çalışabilirsiniz.
- Şubat, leyleklerin güneydeki evlerinden ülkemize göç etmeye başlama zamanı. Şubatın sonlarına doğru İstanbul semalarında bile göç etmekte olan leylekleri görebilirsiniz.
- Manisa lalesi, çiğdem, bade ve yenidünya çiçeklenmeye; defne ve kızılcık ise yakında meyve vermeye başlayacak. Ne yazık ki bu güzel havalara kanıp çiçeklenen mimoza ve erikler de gördüm bu hafta.
- Şubat ağaç dikmek için uygun zamandır, fidanlar toprağa sıkıca tutunabilir bu ay. Ancak yine de, hangi tür ağacı dikeceğinize araştırarak karar verin, ne de olsa her ağaç tek başına bir dünya.
