Güncelleme Tarihi: 25 Temmuz 2022
Ben bu yazıyı, Dünya Günü’nde yazıyorum fakat sizler birkaç gün sonra okuyacaksınız. Bu yazı yayınlandığında Dünya Günü geride kalmış olacak. Çocuk Bayramı’nda, çocuklarımız ve onların geleceği için hem umutlarımızı hem kaygılarımızı dile getirmiş olacağız. Biden İklim Zirvesi hala gerçekleşiyor olacak, dünyanın 40 önemli devlet başkanı, Amerikan Devlet Başkanı Biden’ın düzenlediği İklim Zirvesi’nde bir arada, gezegenimizin geleceği hakkında önemli kararlar alıyor olacak.
Geleceğimiz için umudunuz var mı? Her geçen gün sağlıksal, ekonomik, sosyolojik ve ekolojik olarak biraz daha kötüye mi gidiyoruz? Umudumuz ezilmesin. Krizlerin en çok yükseldiği dönemler, çözümlerin de en yüksek sesle dile getirildiği ve değişim ateşinin yandığı dönemlerdir. Dilerim siz bu yazıyı okurken, Biden İklim Zirvesi’nden sevindirici kararlar çıkmış olur, çocuklarımızın ve tüm canlıların geleceği için güzel adımlar atılır. Gelecek demişken, bu ayki yazımızda öncelikle Gelecek Hakkı’nı inceleyelim mi?
Gelecek Hakkı Nedir?
Fotoğraf: Mika Baumeister
Temel hakları hepimiz biliriz: Yaşam hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı… Ancak var olan tüm etik sistemler ve bu etik sistemlerce belirlenmiş haklar, şimdiki zaman ile ilgili, şimdi yaşayan insanlar ile ilgilidir. Bu haklar evrenseldir, sadece şimdide olmayan tüm insanları kapsar ancak şimdide yaşayan insanlar gözetilerek oluşturulmuştur ve şimdide yaşayan insanlar için konuşulur. Fakat, bugün dünyanın geldiği noktada, var olan etik sistemlerin ve belirlenen temel hakların iki eksiği ortaya çıkıyor:
- İnsanın, sadece insanla değil tüm diğer canlılarla olan ilişkilerinde adaletin kapsanmaması
- Bugünkü eylemlerimiz dünyanın geleceğini etkilediğinden şimdide yaşayan insanlara sorumluluk veren ve gelecek nesillerin yaşam hakkından söz edilebilmesini sağlayan Gelecek Hakkı
Eğer gelecek nesillerin yaşam hakkında söz edebilmek, yaşam hakkının gelecek nesiller için de anlamlı bir hak olabilmesini istiyorsak, -ki bu zaten böyle olmalı, yoksa bağlı olduğumuz tüm etik sistemler anlamını yitiriyor-, Gelecek Hakkı’ndan söz etmeliyiz.
Gelecek Hakkı, bugün yaşayan insanlara, gelecek nesillerin yaşam hakkının garantilenmesi için bir sorumluluk yüklüyor. Bizden sonraki nesillerin ise kendi yaşam haklarını savunabilmeleri için bugün öncelikle gelecek hakları hakkında konuşmaları gerekiyor; hatta zorunlu hale geliyor. Ne yazık ki, eğer bugünki gibi tüketim içinde ve doğal kaynakları sömürerek yaşamaya devam edersek, çocuklarımıza yaşanabilir bir dünya bırakmayacağız. Kısacası, bugün bizler, gelecek nesillerin yaşam hakkını ihlal ediyoruz. Gelecek hakkı, aynen diğer tüm temel haklar gibi, temel bir hak olarak tanınmalıdır.
Ekosistem Hizmetleri Nedir?
Fotoğraf: Sam Mar
Yaşamımızı devam ettirebilmemiz için gerekli olan kaynaklar, yani su, temiz hava, gıda, hatta ilaçlarımız, bize ekosistemler tarafından sağlanır. Ekosistemleri oluşturan kelebekler, arılar, böcekler tozlaşma sağlar, tozlaşma sayesinde tıbbi bitkiler ve gıdalar yetişir. Bitkiler ve filizler toprakta azot ve fosfor döngüsünü sağlar, toprağın sağlığını garantiler. Toprak sağlıklı olduğunda yağmur suyunu emer ve yeraltı suları aracılığıyla su kaynaklarımızı besler. Ekosistemler nefes almamız için ihtiyacımız olan oksijeni üretir ve havayı temizler. Ekosistemlerin ve ekosistemleri oluşturan canlıların, farkında olmadan sağladıkları bu hizmetlere Ekosistem Hizmetleri deniyor. Ekosistem Hizmetleri 4 kategoride toplanıyor:
- Destekleyici Hizmetler: Toprak oluşumu, besin döngüsü gibi ekosistem süreçleri ile tohumların yayılması, türler arası ilişkiler gibi yaşam döngüsü ve hatta gen, tür ve habitat çeşitliliğini içeren biyolojik çeşitliliğin korunması bu kategoriye girer.
- Tedarik Hizmetleri: Gıda, su, lif, tıbbi ve kimyasal ürünler ile genetik kaynakların üretimi bu başlık altında toplanır.
- Düzenleyici Hizmetler: İklimin belirli bir düzen içinde seyretmesi, doğal afet risklerinin kontrolü, toprak, su ve havanın temizlenmesi, su akışlarındaki düzenin korunması, bitkilerin tozlaşması hizmetleri kapsar.
- Kültürel Hizmetler: Rekreasyon, eğitim ve araştırma, estetik değerler, ruhsal sağlık, kültürel ve manevi değerler, toplumsal barış gibi maddi olmayan yararları kapsar.
Ekosistemler tahrip olduğunda ve ekosistem hizmetleri azaldığında, tüm bu hizmetleri kendimiz sağlamamız, bunun için çok büyük bütçeli yatırımlar yapmamız gerekiyor. Bir başka deyişle, tüm canlıların yaşam hakkını tanımayan kurumlar, devletler ve topluluklar için dahi, ekosistemlerin korunması, mali yükümlülüğünden dolayı hayati önem taşıyor.
Taşıma Kapasitesi Nedir?
Bir bez torbanın taşıma kapasitesi ne kadardır? İçine koyabileceğiniz ürünlerin hacim ve ağırlıkları ile ölçülür bu. Hacim kapasitesini aştığımzıda ürünler çantaya sığmaz, dökülür. Ağırlık kapasitesini aştığımızda ise çantanın askıları kopabilir, altı yırtılabilir. Ekosistemlerin taşıma kapasitesi de o ekosistemlerin barındırabileceği maksimum canlı sayısıdır. Bu kapasite, ekosistemdeki mevcut doğal kaynakların miktarı ve gücü ile belirlenir.
Örneğin, bir gölün taşıma kapasitesi X ise ancak gölde 2X balık varsa göl, bu 2X balığı besleyemez. Besleyemediği gibi 2x balık göldeki besin, oksijen gibi kaynakları fazla tükettiğinden, diğer canlıların barınması için gereken kaynaklar da yetmez. Gölet çökmeye, gölette yaşayan diğer canlılar ölmeye ya da göç etmeye başlar.
Peki sizce, 8 milyar insan nüfusu taşıyan gezegenimizin taşıma kapasitesi ne durumdadır? Aşikar değil mi…
