Güncelleme Tarihi: 18 Ağustos 2023
Sürdürülebilirlik uygulamaları artık her sektörde kendini göstermeye başladı. Ülkemizde özellikle oldukça önemli bir alan olan tekstil sektörü de sürdürülebilirlik adımlarını yakından takip ediyor. Çevreye duyarlı bir anlayışla yapılan üretimler sürdürülebilir moda kavramı altında buluşuyor. Bu aşamada gerçekleştirilen yeniliklerden biri de elbette moda sektörünün en önemli malzemesinin dönüştürülmesi, sürdürülebilir kumaşlar üretilmesi ile oluşturuluyor.
Çevreye dost kumaş nedir ve sürdürülebilir kumaşlar hangi ham maddelerden üretilir birlikte bakalım…
Sürdürülebilir Kumaş Nedir?
Ekolojik kumaş olarak da adlandırılan ve ham maddeleri birbirinden farklı olan sürdürülebilir kumaşlar, temelde üretilirken doğaya en az zararı veren ve geri dönüştürülebilir ürünler olarak tanımlanabilir. Yine aynı şekilde kumaşların geri dönüştürülmesi ile oluşturulan giysiler de sürdürülebilir moda için vazgeçilmez unsurlardan biridir. Ayrıca üretim sırasında kullanılan yöntemler veya kimyasal malzemeler de sürdürülebilir kumaşlar için belirleyici kriterler arasında yer alır.
Sürdürülebilir Kumaşların Avantajları Nelerdir?
Dünyada su tüketiminin en fazla yapıldığı alandan biri tekstil sektörü. Özellikle hızlı modanın hakimiyeti, sürekli olarak yeni ürünlerin ortaya çıkarılmasına ve kumaşların üretilmesi aşamasında doğal kaynakların fazlasıyla kullanılmasına neden oluyor. Bu tüketimi önlemek içinse birçok üretici doğa dostu kumaş çeşitleri kullanmaya başlıyor. Peki, hem üreticiler hem de tüketiciler açısından sürdürülebilir kumaşların avantajları nelerdir?
- Farklı doğal kaynaklardan elde edilen sürdürülebilir kumaşlar, daha yumuşak ve güçlüdür. Böylece doğal kumaşlarla üretilen ürünler daha kaliteli ve uzun ömürlü hale gelir.
- Sürdürülebilir kumaşlar elde edilirken doğaya zarar verilmez. Bu sayede kıyafet tercihlerimizle karbon ayak izimizi azaltabilir ve gezegenimizi koruyabiliriz.
- Kumaşlar sürdürülebilir yöntemlerle elde edildiği için doğal kaynakları tüketmez. İşlenme sırasında daha az elektrik ve su kullanılır.
- Doğal kaynak tüketimi minimumda tutulduğu için sürdürülebilir kumaşlar çok daha ucuzdur.
- Özellikle deri ve ipek alternatifi olan kumaşlar, hayvanların öldürülmesine engel olur ve doğal dengeyi korur.
- Sürdürülebilir moda uygulamaları, kumaş seçiminin yanı sıra adil çalışma koşullarını da destekler. Böylece yalnızca doğa değil, çalışanların hakları da korunur.
- Doğa dostu kumaşlar ile hazırlanan ürünler ömrünü tamamladıktan sonra kolayca geri dönüştürülebilir. Böylece kumaşlar, hem üretim hem de atık olma aşamasında çevreye zarar vermez.
- Markaların çevre dostu kumaşlar kullanması, sürdürülebilirlik konusuna önem veren tüketiciler tarafından tercih edilmelerini sağlar. Karbon ayak izini azaltan markalar, bu sayede imajını da güçlendirir.
Sürdürülebilir Kumaş Çeşitleri Nelerdir?
Bir kumaş nasıl üretilir? Bu soruya birçok kişi pamuk cevabını verecektir. Fakat sürdürülebilir kumaş çeşitleri geleneksel yöntemlerden biraz ayrılıyor. Doğal ürünlerden elde edilen ipliklerle oluşturulan kumaşlar, hem sağlık için faydalı hem de doğaya dost bir modanın kapılarını aralıyor.
Organik Keten
Yaz aylarında açan keten bitkisinin liflerinden üretilen keten; dayanıklı, nemi emen ve nefes alabilen bir kumaş olması, yazın serin kışın sıcak tutması gibi sebeplerden yüzyıllardır kıyafet yapımında kullanılıyor. Gıda üretimi yapılamayan topraklarda kolaylıkla yetiştirilebilen keten, yetiştirme sürecinde su, enerji gibi kaynaklara daha az ihtiyaç duyuyor. Ayrıca keten bitkisi, güvelere karşı dayanıklı olduğu için yetiştirilmesi sırasında kimyasal ilaç kullanımı da en alt seviyeye iniyor. İşlenmediği müddetçe doğada tamamen çözünebilen keten, uzun yıllar yıpranmadan kullanılabiliyor.
Organik Kenevir
Kenevir bitkisinin saplarında bulunan lifler; iplik, kumaş ve dokuma yapımında kullanılıyor. Kenevir, yapı olarak ketenle benzer özelliklere sahip. Suya ve böcek ilacına pek ihtiyaç duymayan bitki, ayrıca yetiştiği toprağı gübreleme özelliğini sayesinde doğanın canlanmasında etkin rol oynuyor. Liflerinden; nefes alabilen, nemi emen, yazın serin kışın sıcak tutan, antibakteriyel bir kumaş üretiliyor. Yıkanıp giyildikçe daha da yumuşayan sürdürülebilir kumaş, atık halini aldığında ise doğada kolayca çözünüyor.
Peace Silk – Ahimsa
İpek kumaş üretimi, ipek böcekleri henüz kozadayken üretim sürecine başlandığı için doğa dostu bulunmuyor. İpek böcekçiliğinde de farkındalık arttıkça yeni yollar keşfediliyor. Peace Silk işte bu keşiflerden biri. Hinduizm, Budizm ve Jainizm inançlarında şiddete başvurmama ve zarar vermeme öğretisi olan Ahimsa ismiyle anılan bu teknikte; kozanın üstü nazikçe kesiliyor. Serbest kalan ve yaşam döngüsünü kozasının dışında tamamlayan ipek böceklerine böylece zarar verilmiyor. Hindistan’da geliştirilen bu yöntemle ilgili çalışmalar ülkemizde “Peace Silk of Hatay” adıyla Hatay’da gerçekleştiriliyor.
Organik Pamuk
Geleneksel pamuk üretiminde kullanılan su ve kimyasal madde oranı, pamuğu çevre dostu sürdürülebilir materyallerin arasına yer almasına engel oluyor. Fakat geleneksel yöntemlere alternatif olan organik pamuk üretiminde, böcek ilaçları ve sentetik gübreler kullanılmazken %71 oranında daha az su tüketiliyor.
Organik pamuk ile üretilmiş giysiler GOTS sertifikası alıyor. Dünya çapında kabul gören Global Organic Textile Standard (Global Organik Tekstil Standardı), üretim sürecinde belirlediği çevresel ve sosyal kriterlere uyum sağlayan şirketlere bu sertifikayı veriyor. Sürdürülebilir bir pamuklu kumaş için GOTS sertifikasını sorgulamak gerekiyor.
Bambu Keten
Antibakteriyel olması sayesinde özellikle banyo ürünlerinde karşımıza çıkan bambu kumaş, kalitesinin yanı sıra çevre dostu olmasıyla da dikkat çekiyor. Doğal olması ile kolayca geri dönüştürülmeye de uygun olan bambu keten, kullanım açısından da avantajlar sağlıyor. Hafif olması, terletmemesi, yumuşak dokusu ve dayanıklı olması, sürdürülebilir kumaş tercih edeceklerin bambuya yönelmesini de kolaylaştırıyor.
Kaktüs Derisi
Sürdürülebilirliğe adım atan markaların ürünlerinde kullanması ile karşımıza sık sık çıkmaya başlayan kaktüs derisi, Meksika ve Avustralya’da bol miktarda bulunan ve istilacı bir tür olarak bilinen Nopal kaktüsünden üretiliyor. İlk olarak 2019 yılında ortaya çıkan sürdürülebilir kumaş, nefes alabilirliği yüksek olmasına karşın leke tutmuyor. Kaktüslerin üretiminde sadece yağmur suyunun kullanılması ve güneş ışığından faydalanarak kurutulması, elde edilen vegan derinin her aşamasında sürdürülebilirliğin ön planda tutulduğunu gösteriyor.
Mantar Kumaş
Mantar dendiğinde aklınıza bir bitki türü gelebilir. Fakat sürdürülebilir kumaşlar listemizde sıraki doğa dostu kumaşın ham maddesi olan mantar, bir ağaçtan elde ediliyor. Bildiğimiz şişe mantarının yapımında kullanılan mantar meşesi, tekstil ürünlerinin de gözdesi haline gelmiş durumda. Ağaca zarar vermeden, sadece kabuğu tıraşlanarak elde edilen mantar, işlenerek kumaşa dönüşüyor. Üstelik ağaç, kabuğunu yeniden oluştururken diğer ağaçlardan daha fazla karbondioksit tüketerek havayı da temizliyor. Bu sayede son yıllarda popüler olan bu kumaş ile karbon ayak izimiz de azalmış oluyor.
Modal Kumaş
1950’li yıllarda keşfedilen ve kayın ağacından üretilen modal kumaş, rayon olarak da biliniyor. Selülozik bir yapıya sahip olan çevre dostu kumaş, yumuşaklığı ve ipeğe alternatif olmasıyla öne çıkıyor. Tüm mevsimlere uygun kıyafet üretiminde kullanıldığı gibi modal kumaş; esnek, parlak ve kırışmayan yapısıyla özellikle nevresim takımı, gecelik ve spor kıyafetlerinde de sıklıkla kullanılıyor.
Pinatex
Vegan deri olarak kullanılan pinatex, ananas yaprakları ve bitkisel bazlı plastik polilaktik asit kullanılarak üretiliyor. Sağlamlığını artırmak için reçine ile kaplanan kumaş, sentetik derilere göre daha yumuşak ve esnek olması nedeniyle kolayca şekil alabiliyor. Ayakkabı, çanta, cüzdan, saat kayışı gibi ürünlerde pinatex’in kullanılmasıyla her yıl çürümeye bırakılan veya yakılan 40 bin ton ananas yaprağı da değerlendirilmiş oluyor.
Liyosel / Tencel®
Liyosel, aslında rayon kumaşın bir türü ve Avusturyalı şirket Lenzing tarafından Tencel® ticari adıyla üretiliyor. Üretiminde kullanılan kimyasalların neredeyse tamamı kapalı döngü bir sistem içerisinde geri dönüştürülüyor ve böylece tehlikeli atıklar azaltılıyor. Sürdürülebilir yöntemlerle okaliptus ağacından elde edilen selülozik liften üretilen kumaş, pamuğa göre çok daha uzun ömürlü ve daha emici bir özellik sergiliyor. Elde edildiği okaliptus ağacının su, gübre ve pestisit kullanılmadan hızla büyümesi ise bir diğer olumlu tarafı. Diğer selüloz bazlı kumaşlara göre çok daha çevre dostu olan liyosel, doğada da kolayca çözünebiliyor.
Kapak Fotoğrafı: Design Ecologist
